Enflasyon piyasadaki malların ve hizmetlerin fiyatlarının artmasıdır.
Örneğin geçen sene 5 TL'ye aldığımız dondurmanın fiyatının bu sene 7 TL olduğunu düşünün böyle bir durumda çoğu insan dondurmanın fiyatının arttığını düşünür ama aslında işin doğrusu paranızın değer kaybettiğidir. Geçen sene dondurma almak için 5 TL ödüyordunuz bir başka deyişle 5 tane 1 TL verip dondurma alıyordunuz bu sene ise aynı dondurma için 7 tane 1 TL vermeniz gerekiyor. Bu bir yıl önceki alım gücünüzün düştüğünü gösterir yani elinizde tuttuğunuz 1 TL'ler geçen sene kadar değillerdir. İşte dondurmadaki bu artışa başka bir deyişle paranızın alım gücünün düşmesine enflasyon denir.
Peki dondurma aynı dondurma olmasına rağmen fiyatlar neden artar?
Piyasada mallar genellikle iki sebepten artar; Üretim maliyetleri arttığı için yada ürüne olan talep arttığı için. Maliyetler artınca fiyatların artması mantıklı mesela sütün fiyatı artınca dondurmanın zamlanması gibi fiyatların artmasının bir diğer sebebi ise talebin artmasıdır.
Gelin bunu da bir örnekle anlatmaya çalışalım diyelim ki bu kasabada sadece 10 kişi yaşıyor olsun ve bu 10 kişinin ekmek alabilecekleri bir tane de ekmek fırını olsun bu 10 kişinin tamamının karınlarını doyurmak için fırıncının ürettiği ekmeğe ihtiyaçlarını var ama sadece 5 kişinin ekmek alacak para ve bir işi var diğer 5 kişi ise çalışmıyor ve para kazanamıyor kasabanın fırıncısı ise her gün sadece 5 tane ekmek üretebiliyor ve bu ekmekleri parası olan kişilere tanesi 3 TL'den satıp her gün toplam 15 TL para kazanıyor. (3 TL x 5 Ekmek = 15 TL kazanç) Bu durum parası olmayanlar için üzücü gibi gözüksede fırıncı ürettiği ekmeklerin tamamını satabildiği için gayet mutlu.
Şimdi durumu biraz değiştirelim diyelim ki işşiz 5 kişiden 1'i daha iş buluyor ve para kazanmaya başlıyor ve ekmeğe para verebilecek toplam 6 kişi oluyor... Oysaki fırıncı sadece 5 ekmek üretebiliyor. Fırıncı hemen bu talep artışını fark ediyor ve ürettiği ekmek sayısını arttırmak için daha fazla çalışıp 6 ekmek üretiyor bu sayede fırıncı üretimi arttırdığı için artık 6 kişi ekmek alıp karnını doyurabiliyor varsayalım ki bir gün geriye kalan 4 kişide iş bulup para kazanmaya başladı bu durumda 10 kişide ekmek alabilecek paraya sahip oldu ama fırıncı şu an sadece 6 ekmek üretebiliyor. Fırıncı 10 kişininde ekmek istediği fark ediyor ve heyecanlanıyor eğer 10 ekmek üretebilirse hergün 30 TL para kazanabileceğini düşünüyor ve üretimi 6 ekmekten 10 ekmeğe çıkarmak istiyor fakat ne yaparsa yapsın 6 ekmekten daha fazla ekmek üretemiyor çünkü daha fazla ekmek üretebilmesi için yeni fırın alması ve daha fazla adam çalıştırması gerekiyor... Ne yaparsa yapsın üretimi 10 ekmeğe çıkaramayacağını anlayan fırıncı daha fazla kazanmak için ekmek fiyatına zam yapmaya karar veriyor çünkü fırıncı '' Eğer 10 ekmek üretebilseydim 30 lira kazanacaktım ama fırınımda sadece 6 ekmek üretebiliyorum bu kadar ekmek almak isteyen olduğuna göre ben bu ekmeğin fiyatını 5 TL'ye de çıkarsam mutlaka birileri alacaktır. '' diye düşünüyor. Sonraki gün ekmek fiyatını 3 TL'den 5 TL'ye çıkarıyor. Ertesi gün fırına ekmek almaya gelen insanlar yeni fiyat etiketini görünce şaşırıyorlar hatta 5 TL'yi çok bulan 4 kişi ekmek almaktan vazgeçiyor kalanlar ise fiyat artışına rağmen ekmeği 5 TL'den satın alıyor bu sayede fırıncı 5 TL'den 6 adet ekmek satarak 30 TL kazanıyor.
Anlayacağınız ekmek aynı ekmek olmasına rağmen sadece talep artışı yüzünden fiyatı arttı işte ekonomide bu durumada talep kaynaklı enflasyon denir.
Fiyat artışları hep olur aslında bir bakıma da ekonomi için iyidir ama eskilerin de dediği gibi herşeyin fazlası zarardır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder